اشاره: این متن حاصل گفتگو با نشریه بسیج دانشجویی دانشگاه شریف است. قرار بود که در هفته‌های گذشته منتشر شود. به دلیل مفصل بودن انشالله در چند بخش در اینجا منتشر می‌شود.
- باز نکته ای که رهبری اشاره کردند ادبیاتی بود که ایشان در مورد موضوع رفع تحریم ها به کار بردند که تحریمها جز مذاکرات است نه نتیجه مذاکرات. تحلیل خودتان را در این باره بفرمایید .
برای اینکه یک تحریمی برداشته شود دو گام متصور است، همانطوری که در زمان اعمال تحریم ها هم همین دو گام برداشته شد. گام اول گام حقوقی و قانونی است و گام دوم اجرای قانون است. در اعمال تحریمها اینطوری رفتار می‌شود یک قانونی مصوب می شود بعد چند ماه زمان داده می شود تا در مرحله اجرا خودش را نشان دهد. یعنی نهادهای اجرایی بیایند و این قانون را اجرا کنند. خب در لغو تحریم ها این را می شود متصور بود. یعنی در خود توافق مواردی بیاید و مصوب بشود و مورد اجماع قرار بگیرد که لغو حقوقی تحریم ها باشد. اما الان آن چیزی که بحث می‌شود این نیست؛ اینها گفتند که ما اولا زیرساخت حقوقی را دست نمی زنیم یعنی قوانین سر جا خود هست. هم در ژنو بحث شده بود و هم الان در بیانیه لوزان.
گفته می شود که مثلا اتحادیه اروپا اجرا را خاتمه می دهد و نه قوانین را. ولی امریکا گفته است که اعمال آن را متوقف می کنیم. . یعنی مشخص است که بخش حقوقی داستان سر جا خود می‌ماند. شاید کسی در وهله اول به این توجه نکند که چه فرقی دارد، قانونش اجرا نشود، به نظر من این یک مقدار ساده انگارانه است. چون ما در فضایی قرار گرفتیم که پنج ساله تحریمها با شدت تمام و با نظارت تمام دارد اعمال می شود، از نظر اقتصادی در یک فضای کاملا تیره هستیم. حالا شما فرض کنید یک شرکت خارجی میخواهد بیاید با ایران همکاری اقتصادی کند. اولاً این را بدانید که اگر واقعا همکاری های اقتصادی باشد، همکاری های چند ساله است. لذا میان مدت و بلند مدت است. کوتاه مدت نیست. خب حالا این شرکتی که میاید همکاری اقتصادی کند اولا میاید تا بررسی کند تغییرات را بررسی می کند. اولین تغییراتی را که بررسی می کند میاید می بیند در قوانین و مقررات تغییراتی حاصل شده است یا نه؟ وقتی که قوانین تحریمی پا برجا باشند، یعنی تعلیق می کنیم. تعلیق یعنی چی؟ یعنی موقت. یعنی امکان دارد دوباره برگردد. لذا منی که سرمایه گذار اقتصادی ام و در حد معقول اهل ریسک کردن هستم اگر ببینم نمی شود حساب کرد که شش ماه آینده چه می شود یکسال آینده چه می شود؛ ورود نمی کنم برای سرمایه گذاری. لذا اگر ما بخواهیم این اتمسفر سیاهی که در فضای اقتصادی ایران چیره شده را بشکنیم مهمترین کاری که باید بکنیم برداشته شدن قوانین است. که این دو اثر دارد. اولا افق را روشن می کند. یعنی سرمایه گذار نگاه میکند میگوید شاید الان اتفاقی نباشد ولی چون قوانین برداشته شده بالاخره شش ماه یا یکسال دیگر مسیر باز می شود. نکته دوم اینکه ما ساختار تحریم ها را از نظر حقوقی از بین می‌بریم و اگر دوباره این ساختار بخواهد برگردد زمان بر است و سخت تر هم هست نسبت به سری اول. لذا من معتقدم اگر ما بخواهیم دستاوردی داشته باشیم این دستاورد باید برداشته شدن قوانین باشد. که البته در این که بشود زیاد خوشبین نیستم. چرا؟ چون هم کنگره امریکا و هم دولتش در یک چیزی مشترکند. اینکه میگویند ساختار تحریم ها باید حفظ شود و تحریم ها جوری برداشته شود که سریعا قابل برگشت باشد. خب در این فضا مشخص است که طرف نمی خواهد قوانین را بردارد و این یعنی فضای ابهام و خیلی نامشخص و غیر پایدار.
این را هم بگم که خیالتان را راحت کنم. امریکا هیچوقت تحریم ها را بر نمیدارد. در نظام سلطه، قدرت سلطه‌گر هم زیاده خواه است و هم حریص است. تا زمانی که یک ابزاری برایش فایده داشته باشه آن ابزار را کنار نمی گذارد. تحریمها در نظر امریکا کارآمد است که البته واقعیت اقتصاد ما این را تایید می کند که ریشه آن نیز در ضعف‌های اقتصادی خودمان است. امریکا تا ایران را مطابق قواعدش همراه نکند ول کن معامله نخواهد بود. یعنی تا زمان کنترل توسعه فناوری ایران، جلوگیری از فعالیت های منطقه‌ای ایران علیه رژیم غاصب صهیونیستی و بحث حقوق بشر در داخل ایران و سایر مواردی که به عنوان علل تحریم بیان می شود. لذا زیاد به اینکه مذاکرات به نتیجه برسد خوشبین نیستم.