معمای تحریم‌های مرتبط با موضوع هسته‌ای/ تحریم کشتی‌رانی

مفهوم «تحریم‌های مرتبط با موضوع هسته‌ای» از مفاهیم مبهم و معماگونه‌ای است که از توافق ژنو وارد ادبیات مذاکرات هسته‌ای ایران با ۵+۱ شد. تلاش می‌شود تا در یک سلسله یادداشت‌ها به بررسی دقیق‌تر این مفهوم پرداخته شود. برای این بررسی چارچوبی در نظر گرفته شد که برآمده از متن فکت شیت ایرانی و اظهارات آقای عراقچی در برنامه گفتگوی ویژه خبری است. به نظر می‌رسد در نظر تیم مذاکره کننده ایرانی برداشتی از مفهوم «تحریم‌های مرتبط با موضوع هسته‌ای» وجود دارد که تقریبا متناظر با تمام تحریم‌های اعمال شده علیه ایران در مدت تشدید شدن پرونده هسته‌ای ایران است. (به یادداشت اول مراجعه شود)

در یادداشت‌های قبلی درباره نسبت تحریم بانک مرکزی، تحریم سوئیفت، تحریم نفتی بخش تولید و بخش فروش نفت، تحریم شرکت ملی نفت، تحریم بانک‌های عامل(۱و۲) و تحریم دسترسی به پول‌های نفتی با موضوع هسته‌ای بحث شد و در این یادداشت به تحریم کشتیرانی پرداخته می‌شود.

تحریم شرکت کشتی‌رانی ایران

شرکت کشتیرانی ایران در ۲۰ شهریور ۱۳۸۷ توسط آمریکا تحریم شد. در اطلاعیه وزارت خزانه داری آمریکا آمده است «اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه داری (OFAC) شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران (IRISL) را به دلیل ارایه خدمات پشتیبانی به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح (MODAFL) تحریم کرد.»[۱]

وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم شرکت کشتیرانی را مستند به دستور اجرایی ۱۳۳۸۲ می‌کند. چرا که وزارت دفاع بر اساس این دستور اجرایی تحریم شده است. در نتیجه شرکت کشتیرانی نیز بر همین اساس تحریم می‌شود. وزارت دفاع ایران نیز به دلیل مدیریت فعالیت‌های تحقیقاتی، توسعه‌ای و تولیدی موشکی (بالستیک) تحریم شده است.

برخی از تحریم‌های شرکت کشتیرانی در آخرین قانون تحریمی کنگره تعیین می‌شود. قانون آزادی ایران و مقابله با اشاعه‌ (Iran Freedom and Counter-Proliferation Act) که در دی ۱۳۹۱ (ژانویه ۲۰۱۳) تصویب شد، تحریم‌های جدیدی علیه شرکت کشتیرانی ایران تعیین کرد. در این قانون بیان شده است که «بخش‌های انرژی، کشتیرانی، کشتی‌سازی و بندرها به دولتمردان ایرانی از طریق ایجاد درآمد کمک می‌کنند تا به فعالیت‌های اشاعه هسته‌ای بپردازند.»

در جمع‌بندی باید گفت که تحریم شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران از سوی آمریکا صرفا به دلایل هسته‌ای نبوده است.بلکه ریشه اصلی تحریم کشتیرانی مسایل موشکی و سلاح‌های کشتار جمعی (WMD) است.

شورای امنیت سازمان ملل

شرکت کشتیرانی ایران در قطعنامه ۱۹۲۹ سازمان ملل تحریم شد. دلیل تحریم فعالیت‌های این شرکت در دور زدن تحریم‌ها و موارد مشخص شده در قطعنامه‌های قبلی سازمان ملل است.

در نتیجه تحریم کشتیرانی از سوی شورای امنیت سازمان ملل به دلیل تخلف از قطعنامه‌های گذشته این شورا بوده و صرفا مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای نیست.

اتحادیه اروپا

این اتحادیه شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران را در تاریخ ۴ مرداد ۱۳۸۹ و در مصوبه ۶۶۸/۲۰۱۰ بنابر اعلام کمیته تحریم ایران شورای امنیت سازمان ملل مبنی بر تخلف از تحریم‌های وضع شده علیه ایران، تحریم کرد.

این تحریم از آنجا که بر اساس تحریم شورای امنیت سازمان ملل است، به دلیل تخلف از تحریم‌های گذشته بوده و صرفا مرتبط با هسته‌ای نیست.

________________________________________________________________________________

[۱] – http://www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pages/hp1130.aspx